Η αναγέννηση της αρχαίας Ολυμπίας

Δύο χρόνια συμπληρώνονται από την ολοκλήρωση ενός δύσκολου, πρωτόγνωρου και φιλόδοξου σχεδίου, την αποκατάσταση του καμένου τοπίου της αρχαίας Ολυμπίας. Σήμερα, χιλιάδες δέντρα, θάμνοι και λουλούδια στον Κρόνιο λόφο αναδεικνύουν έναν αναγεννημένο χώρο που χρειάζεται φροντίδα, συντήρηση και, φυσικά, προστασία.

Της ΤΟΥΣΑΣ ΖΑΠΠΑ
Τα πουλιά έχουν ξαναγυρίσει στην αρχαία Ολυμπία. Και όσοι δούλεψαν για την αναδάσωση ή, μάλλον, για το ξαναζωντάνεμά της νιώθουν δικαιωμένοι. Αρχαιολόγοι, δασολόγοι, αρχιτέκτονες, γεωπόνοι, υλοτόμοι και τεχνίτες, συνολικά περίπου 300 άτομα, συνεργάστηκαν άψογα, για να φέρουν σε πέρας ένα έργο που μπορεί ως ημερομηνία παράδοσής του να είχε οριστεί ο Μάρτιος του 2008, αλλά δεν πρέπει να έχει ημερομηνία λήξης.
Mε τις ευλογίες του... Δία
Η αναγέννηση της αρχαίας Ολυμπίας ήταν το άμεσο πρόβλημα που έπρεπε να λυθεί μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές τον Αύγουστο του 2007. «Τα δύο κυριότερα προβλήματα που αντιμετωπίσαμε ήταν ο λίγος χρόνος (μόνο 6 μήνες μέχρι την τελετή αφής της ολυμπιακής φλόγας, τον επόμενο Μάρτιο) και η εποχή. Ομως, με τις ευλογίες του... Δία, που αγαπάει αυτό το μέρος, είχαμε έναν ήπιο χειμώνα», λέει η κ. Κάθυ Παράσχη, αρχιτέκτων, υπεύθυνη συντονισμού του έργου από το υπουργείο Πολιτισμού. O αρχιτέκτων τοπίου - δασολόγος, καθηγητής ΕΜΠ κ. Κ. Κάσσιος, είχε τον γενικό συντονισμό του έργου σε συνεργασία με το ΕΘΙΑΓΕ (Εθνικό Ιδρυμα Αγροτικής Ερευνας), που ανέλαβε τελικά τη μελέτη και την υλοποίηση του εγχειρήματος.
Οι χώροι παρέμβασης (μια έκταση 500 στρεμμάτων) αφορούσαν τον Κρόνιο λόφο μαζί με τους γύρω λοφίσκους, αλλά και τον αύλειο χώρο του νέου Αρχαιολογικού Μουσείου, το μνημείο Πιερ ντε Κουμπερτέν, τη διαδρομή από το μουσείο μέχρι το μνημείο και τον περιβάλλοντα χώρο της διεθνούς Ολυμπιακής Ακαδημίας. «Οι κατεπείγουσες παρεμβάσεις αφορούσαν την προστασία του εδάφους με ειδικά αντιδιαβρωτικά και αντιπλημμυρικά έργα», αναφέρει ο δρ Γεώργιος Λυριντζής, υπεύθυνος συντονισμού για τα έργα ανάπλασης. «Μετά έπρεπε να γίνει η αποκατάσταση της βλάστησης με κατάλληλη επιλογή των φυτικών ειδών και λεπτομερή εκτέλεση των τεχνικών παρεμβάσεων για τη διαμόρφωση του τοπίου». Οι εργασίες, που στέφθηκαν με επιτυχία, απαιτούσαν προσοχή, ώστε τα υλικά να είναι απολύτως προσαρμοσμένα στο ανάγλυφο του εδάφους, στις απαιτήσεις του χώρου αλλά και στην αισθητική του τοπίου. Γι' αυτό χρησιμοποιήθηκε ξύλο για κορμοδέματα και ξυλοφράγματα και, πιο συγκεκριμένα, κορμοί από πεύκα και κυπαρίσσια, είδη που συγκροτούσαν το δάσος της Ολυμπίας.
Ο Κρόνιος όπως παλιά
Τα έργα προστάτευσαν το έδαφος στους λόφους από τη διάβρωση της βροχής και δημιούργησαν τις κατάλληλες συνθήκες για τη φυσική αναγέννηση αλλά και την τεχνητή αναδάσωση της περιοχής, κυρίως στον Κρόνιο, ο οποίος διατήρησε, κατ' αυτό τον τρόπο, τα χαρακτηριστικά που είχε πριν από την πυρκαγιά. Με κονδύλια, προσφορά του ιδρύματος Λάτση, επιλέχθηκαν οι τρόποι φύτευσης αλλά και τα φυτά που χρησιμοποιήθηκαν. Συγκεκριμένα, στις επικλινείς πλαγιές τοποθετήθηκε γεωύφασμα, ένα ειδικό υλικό φυτικής προέλευσης, το οποίο αναδομείται με το χρόνο και γίνεται ένα με το χώμα. Πάνω σε αυτό έγινε η υδροσπορά. Ενα μείγμα από νερό, κόλλα, κυτταρίνη και σπόρους από πέντε διαφορετικά είδη ποωδών φυτών εκτοξεύτηκε με πίεση πάνω στο γεωύφασμα.
«Για τα νεαρά δέντρα που φυτέψαμε, επιλέξαμε είδη που προέρχονταν, όσο ήταν δυνατόν, από την ευρύτερη περιοχή της Πελοποννήσου, ώστε να περιοριστεί στο ελάχιστο η γενετική αλλοίωση και η βιοποικιλότητα της περιοχής», τονίζει ο δρ Γ. Καρέτσος, εντεταλμένος ερευνητής, επιστημονικός υπεύθυνος των φυτοκομικών εργασιών. «Τα φυτά έπρεπε να έχουν σχέση με την ιστορικότητα της περιοχής και γι' αυτό επιλέξαμε ακόμη και φυτά που αναφέρονται στη μυθολογία». Για την επίτευξη των παραπάνω σκοπών προτάθηκε η φύτευση μιας πλειάδας δέντρων και θάμνων που συμμετείχαν στη σύνθεση του αρχαίου δρυοδάσους και τα περισσότερα εκτοπίστηκαν ή ήταν σε καταπίεση από τη χαλέπιο πεύκη, που κυριάρχησε στις μέρες μας. «Με αυτό τον τρόπο θα ενισχυθεί η σταθερότητα του δάσους απέναντι στις πυρκαγιές, θα αυξηθεί η βιοποικιλότητά του και θα πλησιάζει, κατά το δυνατό, στην αρχαία μορφή και σύνθεση», συμπληρώνει ο κ. Λυριντζής. Ετσι, στον Κρόνιο λόφο και στη γύρω περιοχή φυτεύτηκαν βελανιδιές, λυγαριές, κουκουναριές, κουμαριές, χρυσόξυλο, σπάρτο, μυρτιές, δάφνες και πικροδάφνες, ενώ στο μνημείο Ντε Κουμπερτέν κυπαρίσσια ορθόκλαδα.
Συντήρηση και προστασία
«Οι δυσκολίες ήταν πολλές», λέει η κ. Ολυμπία Βικάτου, αρχαιολόγος, αναπληρώτρια προϊσταμένη της Ζ΄ ΕΠΚΑ (Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων) Αρχαίας Ολυμπίας. «Οχι τόσο αρχαιολογικές, όσο λόγω μορφολογίας εδάφους, ειδικά του επικλινούς Κρόνιου λόφου (μία πλαγιά του έχει κλίση 110%»). Το ΕΘΙΑΓΕ έχει την επίβλεψη του έργου μέχρι το 2012, ενώ η τοπική εφορεία αρχαιοτήτων έχει την ευθύνη της συντήρησης.«Σήμερα, η Ολυμπία παρουσιάζει μια άλλη εικόνα», αναφέρει η κ. Βικάτου. «Το τοπίο ημερεύει, η φυσική αναγέννηση προχωρεί, η γη πρασινίζει, η φυσική αρμονία και η ομορφιά επιστρέφουν. Χρειάζεται υπομονή, χρόνος και προσπάθεια, συνεχής φροντίδα και παρακολούθηση των φυτών».
Η ανάπλαση σε αριθμούς
Χώρος παρέμβασης: 500 στρέμματα
Συνολικό μήκος κορμοδεμάτων: 115 χιλιόμετρα
Ξύλινα κορμοφράγματα: 25
Συνολικός αριθμός φυτών: 39.582
Στις γενικές φυτεύσεις: 33.176
Στις ειδικές φυτεύσεις: 6.406
Συνολικές φυτεύσεις στον Κρόνιο: 7.079
Είδη φυτών στις γενικές φυτεύσεις: 24
Είδη φυτών στις ειδικές φυτεύσεις: 37
Εργάτες και επιστήμονες που καταπιάστηκαν με το έργο: 300

http://www.kathimerini.gr/